Wat is een elektrische fiets?
Volgens de Wegenverkeerswet 1994 is een elektrische fiets een fiets met trapondersteuning: een fiets die is voorzien van een elektrische hulpmotor met een nominaal continu vermogen van maximaal 0,25 kiloWatt en waarvan de aandrijfkracht geleidelijk vermindert en tenslotte wordt onderbroken wanneer het voertuig een snelheid van 25 kilometer per uur bereikt, of eerder, indien de bestuurder ophoudt met trappen.
Met de opmars van de elektrische fiets is er ook een opmars gaande van het opvoeren van deze elektrische fietsen. Recente berichten van Veilig Verkeer Nederland en van de Fietsersbond tonen dat het opvoeren van een elektrische fiets onveilig en dus onwenselijk is.
Is de elektrische fiets een motorrijtuig en daarmee WA-verzekeringsplichtig?
Het antwoord op het eerste deel van deze vraag is kort te beantwoorden met ‘ja’. Maar als we dan de vervolgvraag stellen of de elektrische fiets ook moet voldoen aan de Wam-verzekeringsplicht, wordt het antwoord genuanceerder. De Wam (Wet aansprakelijkheidsverzekering motorrijtuigen) verplicht de eigenaar van een motorrijtuig om voor dat motorrijtuig een WA-verzekering af te sluiten. In de Wam is echter voor de elektrische fiets een uitzondering gemaakt, deze is (zolang die elektrische fiets voldoet aan de omschrijving in de Wegenverkeerswet zoals hierboven is beschreven) namelijk vrijgesteld van de Wam-verzekeringsplicht.
Ook in het ’Besluit vrijstelling voor fietsen met trapondersteuning van aansprakelijkheidsverzekering motorrijtuigen’ is de officiële tekst in artikel 1: ‘De bezitter van een fiets met trapondersteuning, als bedoeld in artikel 1, onderdeel ea. Van de Wegenverkeerswet 1994 is vrijgesteld van de verplichting tot het sluiten van een verzekering als bedoeld in de Wet aansprakelijkheidsverzekering motorrijtuigen’.
In het kort: een elektrische fiets is wél een motorrijtuig, maar hoeft níet verplicht WA-verzekerd te worden.
AVP
De aansprakelijkheidsverzekering voor particulieren, de AVP, biedt in Nederland dekking voor schade door een elektrische fiets toegebracht aan een ander. Dus het ‘gat’ ontstaan door de vrijstelling van de WA-verzekeringsplicht conform de Wam wordt door een AVP-verzekeraar gedicht. Dat is een geruststellende gedachte voor de bestuurder van de elektrische fiets én voor de persoon die door een elektrische fiets schade oploopt.
Opgevoerde elektrische fiets
Dat de elektrische fiets ontzettend snel aan populariteit wint, is in de eerste alinea al duidelijk geworden. Maar de trend die de laatste tijd veel in het nieuws komt, is dat er steeds meer opgevoerde elektrische fietsen worden gesignaleerd.
Een opgevoerde elektrische fiets is een fiets waarvan de trapondersteuning niet stopt bij 25 kilometer per uur, maar pas bij 35, 40 of soms pas bij 45 kilometer per uur. Opvoeren van een elektrische fiets is op twee manieren te doen: Eenvoudig zelf, door een klein kastje over de snelheidssensor van de elektrische fiets te klikken. Of met een klein stukje elektronica (speedchip) dat ín de motor van de elektrische fiets moet worden gemonteerd, wat minder eenvoudig zelf te doen is. Hier zal de fietsenmaker vaak voor worden ingeschakeld. In beide gevallen zorgt dit opvoeren vaak voor bijna een verdubbeling van de trapondersteuningssnelheid die wettelijk is toegestaan.
Wél een verzekeringsplichtig motorrijtuig
Een elektrische fiets die is opgevoerd, voldoet niet meer aan de omschrijving zoals deze in de Wegenverkeerswet is vastgelegd. Immers, door het opvoeren zal de grens van 0,25 kW worden overschreden én wordt de aandrijfkracht niet meer onderbroken bij het behalen van de snelheid van 25 kilometer per uur.
En dan zal deze opgevoerde elektrische fiets dus wél moeten voldoen aan de kentekenplicht, en daarmee ook aan de WA-verzekeringsplicht want dan geldt de vrijstelling niet meer. Ook de AVP-verzekeraar zal niet thuis geven bij een schade veroorzaakt door een opgevoerde elektrische fiets. Hiermee komt de stelling ‘Schade veroorzaakt met een opgevoerde elektrische fiets valt onder de dekking van de AVP’ dus in het rijtje met fabels.
Een motorrijtuigverzekeraar zal echter een opgevoerde elektrische fiets niet willen verzekeren. Een opgevoerde elektrische fiets is namelijk niet toegelaten op en goedgekeurd voor gebruik op de openbare weg.
Speedpedelec versus elektrische fiets
Is een opgevoerde elektrische fiets dan niet hetzelfde als een speed-pedelec?
Een speed-pedelec is ook een tweewieler met elektrische trapondersteuning, en mag hiermee niet harder kunnen rijden dan 45 kilometer per uur. De speed-pedelec is echter als zodanig wél toegelaten op en wél goedgekeurd voor gebruik op de openbare weg. Een speed-pedelec is erop gebouwd om deze snelheid veilig te kunnen rijden. De fiets is zodanig geconstrueerd (de remmen, de banden, het frame, de voorvork, het stuur, de motor) dat deze de hogere snelheid van 45 kilometer veilig aankan.
Dit in tegenstelling tot een opgevoerde elektrische fiets waarvan de constructie is gebaseerd op maximaal 25 kilometer per uur. En dus onveilig wordt bij hogere snelheden.
Het verschil tussen een speed-pedelec en een e-bike is ook goed zichtbaar: een speed-pedelec heeft een bromfietskenteken, een achteruitkijkspiegel, rode en witte (of gele) reflectoren en een remlicht. Bovendien geldt voor de speed-pedelec een WA-verzekeringsplicht, een helmplicht en een AM-rijbewijsplicht voor de bestuurder, en de speed-pedelec mag op de rijbaan in plaats van het fietspad. Allemaal zaken die voor de elektrische fiets niet gelden.
Goed om te weten
Met een opgevoerde elektrische fiets kunnen gevaarlijke verkeerssituaties ontstaan. Andere weggebruikers zijn niet bedacht op de hogere snelheid van de opgevoerde elektrische fiets op het fietspad en kunnen de verkeerssituatie verkeerd inschatten. Ook de eerder vermelde constructie van de elektrische fiets die niet geschikt is voor hogere snelheden kan voor gevaarlijke situaties zorgen in het verkeer als de remmen niet voldoende werken omdat deze sneller slijten (net als de overige onderdelen van de elektrische fiets) doordat deze harder moeten werken.
Bovendien kun je als bestuurder van een opgevoerde elektrische fiets strafrechtelijk worden vervolgd als je hiermee gevaarlijke verkeerssituaties en/of ongelukken veroorzaakt.
Het is niet verboden om een elektrische fiets op te voeren. Het is wél verboden om met die opgevoerde elektrische fiets op de openbare weg te fietsen. Leveranciers van zogenoemde opvoersets vermelden in de meeste gevallen bij aankoop van zo’n opvoerset dat na installatie de elektrische fiets niet meer op de openbare weg mag worden gebruikt, maar uitsluitend nog op eigen terreinen als achtertuinen en balkons.
De Tweede Kamer heeft recent een motie van het CDA aangenomen voor een verbod op het opvoeren van elektrische fietsen en betere handhaving op de maximale snelheid van 25 kilometer per uur.
De vraag is wel hoe dat eventuele verbod kan worden gehandhaafd. Er bestaat nog geen rollenbank voor elektrische fietsen zoals deze er wel is voor bromfietsen. Er wordt nog niet actief opgetreden tegen de eigenaren van opgevoerde elektrische fietsen, anders dan dat heel af een toe een lasergun wordt gebruikt om de snelheid te controleren.
Pas bij een schade waarbij een elektrische fiets is betrokken, zal worden gecontroleerd of deze opgevoerd is of niet. En dan zal de politie wél handhaven.
Auteur: Gert-Jan Paauw | Specialist verzekeringstechniek