Het bedrag aan terug te betalen toeslagen liep op tot € 110.000. “Met de nevenschade erbij komen we op zo’n vier ton. Daar had ik twee mooie huizen van kunnen kopen”, vertelt de heer Van Dijk aan de telefoon. Er volgden beslagleggingen, twee faillissementen – Van Dijk had een ict-bedrijf en een winkel in seizoensproducten – en een uithuiszetting. Na de faillissementen ontving meneer twee jaar een bijstandsuitkering. Hij stond bij de fiscus te boek als fraudeur. Door het koppelen van de ict-bestanden werd hij automatisch bij de sociale dienst ook gelabeld als fraudeur, zonder dat hij zich daartegen kon verweren. Daarom moest de uitkering ook worden terugbetaald. Meneer werkte nog enige tijd als leidinggevende in een schoonmaakbedrijf, maar zit inmiddels twee jaar met een burn-out thuis. “En de losse eindjes zijn nog altijd niet aan elkaar geknoopt. Het blijft ons dagelijks achtervolgen. Dit systeem is onmenselijk.”
Royementen
De schuldenkwestie had ook gevolgen voor de autoverzekering. Een eerste royement werd veroorzaakt door premieachterstand. Een tweede royement wegens het onjuist invullen van de acceptatievragen. Meneer Van Dijk: “De verzekeraar vroeg of ik wel eens afgewezen was door een verzekeraar. Ik heb hier ‘nee’ ingevuld terwijl het ja moest zijn, hoewel dat mijn BV betrof en niet mij persoonlijk. Ik geef toe, dat was fout. Maar die verzekering is wettelijk verplicht, ik had hem echt nodig. Mijn vrouw is invalide, dus wij zijn afhankelijk van een auto. Ik had van een assurantiekantoor de tip gekregen om zo te antwoorden en de premie een jaar vooruit te voldoen om het risico voor de verzekeraar te dekken. Maar dat werkte niet.”
Meneer Van Dijk zegt dat de royementen niet aan hem werden meegedeeld, dus hij wist het niet. Het leverde hem vier bekeuringen op van elk € 1.200 voor onverzekerd rijden.
KADER: DE TOESLAGENAFFAIRE
De toeslagenaffaire ontstond door onterechte verdenkingen van fraude met kinderopvangtoeslagen en de harde manier waarop de verdachten hierbij door de Belastingdienst werden aangepakt. De ouders hadden – vaak kleine – fouten gemaakt of waren misleid door gastouderbureaus, en moesten daarom de volledige kinderopvangtoeslag terugbetalen. Veel gedupeerde ouders raakten hierdoor diep in de schulden. Volgens onderzoekscommissies was de werkwijze van de Belastingdienst onrechtmatig, discriminerend en onbehoorlijk, en was er sprake van institutionele vooringenomenheid en schending van de grondbeginselen van de rechtstaat.
Val kabinet
De eerste klachten van ouders dateren al van 2006. In 2019 trad staatssecretaris van Financiën Menno Snel vanwege de affaire af. Na een parlementair onderzoek eind 2020, trok voormalig minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Lodewijk Asscher zich terug als PvdA-lijsttrekker. Begin 2021 viel het kabinet Rutte-III, en stapte voormalig staatssecretaris van Financiën Eric Wiebes per direct op als minister. Het wachten is nog op een parlementaire enquête naar de affaire.
Oproep staatssecretaris Van Huffelen
Staatssecretaris Alexandra van Huffelen van Financiën maakte 18 januari 2021 bekend dat overheidsinstanties alle schulden van gedupeerde ouders kwijtschelden. Zij riep private partijen, waaronder verzekeraars en banken, op om hetzelfde doen. Eerder al maakte ze bekend dat alle gedupeerde ouders recht hebben op volledige compensatie en een schone lei. Uiterlijk 1 mei moeten zij als voorschot ten minste € 30.000 euro hebben ontvangen.
Reactie Verbond
Het Verbond van Verzekeraars heeft in een reactie op de oproep van de staatssecretaris gezegd dat het in overleg wil met de overheid, om een passende bijdrage te kunnen leveren aan de oplossing. “Wij zullen in de tussentijd op individuele basis de situatie bekijken met als doel deze zoveel mogelijk beheersbaar te houden voor onze klanten en te voorkomen dat de financiële situatie van deze ouders verder verslechtert.” Financiële instellingen zullen “op individuele basis de betrokken klanten helpen hun financiële situatie weer op de rails te krijgen”, aldus het Verbond.
Pauzeknop
Sinds kort kunnen gedupeerden van de toeslagenaffaire gebruikmaken van een zogeheten pauzeknop bij schuldeisers, een verzoek tot opschorten van de betalingsachterstand. Dit is vastgelegd in de Wet inkomensafhankelijke regelingen (Awir). Omdat de Belastingdienst geen gegevens van gedupeerden kan uitwisselen met schuldeisers, is het voor verzekeraars lastig om vast te stellen of een klant één van de gedupeerden is van de toeslagenaffaire. Het Verbond adviseert in dat geval te vragen naar de beschikking van de Belastingdienst. Daarin wordt de herstelbetaling officieel toegekend. Hiermee kan invordering worden gepauzeerd. Daarbij is het belangrijk dat de reguliere premie wel wordt doorbetaald.
Bron: Verbond van Verzekeraars
Waarborgsom
Zo kwam hij eind 2020 terecht bij de Vereende, via assurantieadviseur Diks Verzekeringen. Inmiddels had het gezin als gedupeerde al wel € 1.900 compensatie ontvangen van de Belastingdienst. “Daarmee kon ik de waarborgsom en de eerste drie maanden premie van de autoverzekering betalen.” Maar de premies bij de Vereende zijn fors hoger dan bij reguliere verzekeraars. Van Dijk voorzag dat hij die al snel niet meer zou kunnen opbrengen en nam zelf contact op. “Wij leven nu met vier jonge kinderen van een uitkering, dat is voor een normaal mens niet te doen.”
De melding kwam terecht op het bureau van Manager Marketing en Acceptatie Bert Sonneveld. “Ik ben heel blij dat ons telefoonteam direct de nood achter dit gesprek inzag. Inmiddels was het kabinet gevallen en had staatssecretaris Van Huffelen haar oproep aan private partijen gedaan om, net als de Belastingdienst, schulden van gedupeerden zoveel mogelijk kwijt te schelden.” (Zie kader, red.) “Nu werken wij bij de Vereende met een waarborgsom dus weliswaar niet met schulden, maar wij willen natuurlijk ook geen nieuwe schulden of problemen laten ontstáán. Dat raakt aan onze kernwaarden: de Vereende fungeert als vangnetverzekeraar. Wij zijn empathisch en oplossingsgericht. Digitaal waar het kan, persoonlijk als het moet. Wij moeten een luisterend oor bieden aan mensen die bekneld raken binnen het systeem.”
Extern Verwijzingsregister
Beste oplossing zou zijn om het echtpaar onder te brengen bij een reguliere verzekeraar, tegen een reguliere premie. Zowel de Vereende als Diks Verzekeringen deden diverse pogingen. Sonneveld: “Helaas is dat tot op heden niet gelukt, vanwege meerdere registraties over meneer in de CIS-databank (Stichting Centraal Informatie Systeem). Uiteindelijk hebben we gezamenlijk besloten de premie te verlagen. De Vereende biedt een korting van 25%, Diks verzekeringen heeft de provisie gehalveerd, dat betekent per saldo een premiekorting van 35%.”
Kaders steeds strakker
Nick van Ballegooijen, operationeel manager bij Diks Verzekeringen, heeft nu in zijn agenda staan dat hij eind maart 2022 wederom een poging doet om meneer Van Dijk onder te brengen bij een reguliere verzekeraar. “Eerder heeft geen zin, want na elke poging komt er toch weer een streep bij zijn naam.” Hij merkt op dat verzekeraars steeds strenger worden bij de acceptatie. “De kaders worden steeds strakker. Het wordt telkens moeilijker om met een goed verhaal iemand verzekerd te krijgen en we moeten steeds vaker richting de Vereende. Ik deel de mening van Bert Sonneveld dat er maatschappelijk meer met de eindklant mee moet worden gedacht. Kan het iets coulanter alsjeblieft, zeker bij gedupeerden in deze affaire, en na de oproep van de staatssecretaris?”
Jan van Dijk: “De enige oplossing is dat ook verzekeraars de lijn volgen van de overheid. Kijk, ik ben natuurlijk heel blij met die premiekorting, maar helemaal kloppen doet het niet.” Het echtpaar Van Dijk wacht nu op verdere verlichting van de situatie. “Op 12 februari is het moratorium voor onze schulden ingegaan. Nu moet de overheid binnen een jaar met een oplossing komen. Wij zouden dan schuldenvrij zijn en met een schone lei kunnen beginnen.” De bekeuringen wegens onverzekerd rondrijden zijn inmiddels kwijtgescholden. Nu is het nog wachten op de € 30.000 die alle gedupeerden uiterlijk mei zouden ontvangen.
Verzekeraars bekijken op individuele basis de situatie met als doel zoveel mogelijk beheersbaar te houden voor onze klanten en te voorkomen dat de financiële situatie van deze ouders verder verslechtert. Is er naast wanbetaling ook sprake van fraude of verzwijging (zoals in de zaak die in het blog wordt voorgelegd), dan is maatwerk helemaal op z'n plaats. Het is aan de individuele verzekeraars om hier een afweging in te maken.
Oproep van de Vereende
De Vereende roept assurantieadviseurs met klanten die slachtoffer zijn van de toeslagenaffaire op om zich te melden. Het gaat dan om bestaande klanten. Wij kijken graag samen met u naar een maatwerkoplossing.
* Gefingeerde naam, echte naam is bij de redactie bekend.